Oorspronkelijk gepubliceerd in november 2023

Hoe kranten rapporteren over zichzelf

Jaren geleden schreven we al dat het podium te klein was voor de Vlaamse kranten. Want na de publicatie van de toenmalige CIM-cijfers bleek dat zowat alle kranten de eigen oplage hadden zien stijgen terwijl daarenboven de concurrentie achteruitboerde of ter plaatse trappelde. Fault le faire! Het Belang van Limburg kopte indertijd "Belang van Limburg sterkste stijger". Het Nieuwsblad "Onze krant is grootste stijger van het jaar". De Standaard bestempelde zichzelf als "de sterkste groeier van het jaar". Het Laatste Nieuws brak door de magische grens van 1 miljoen en De Morgen won opnieuw (vrouwelijke) lezers.

Lezers, bereik en lezersbereik

Dat de cijfers die worden vermeld wel eens durven te verschillen, heeft waarschijnlijk te maken met de gebruikte terminologie. De bereikcijfers van het CIM geven weer hoeveel lezers een nieuwsmerk kan bereiken, zowel via de klassieke krant op papier of pdf, als via de website en de app. Het bereik van de krant wordt gemeten via klassieke vragenlijsten. Het onlinebereik wordt geregistreerd via cookies.

Dit geeft marge voor interpretatie. Men kan onderscheid maken tussen de papieren krant, de online app en de website, al naargelang het past. Uit ons vorig artikel bleek een soortgelijke diversiteit een rijke bron van lezersbedrog.

Vandaag, bijna 20 jaar later, is het nog steeds leerrijk om te zien hoe de kranten hun lezers informeren over zichzelf. Al is het maar om te zien welke technieken ze gebruiken om andere onderwerpen te presenteren. Want ja, de nieuwste CIM-cijfers zijn uit en dit keer is "Het Belang van Limburg" (HBVL) de onbetwiste winnaar: hun bereik is naar eigen zeggen bijna 9% gestegen ten overstaan van de vorige peiling. (Volgens "Gazet van Antwerpen" 8.5% en volgens "De Tijd" 7.8%; zie het kader hiernaast.) HVBL vermeldt daarenboven trots dat Mediahuis (dat ook "De Standaard", "Het Nieuwsblad" en "Gazet van Antwerpen" uitgeeft) "de grootste krantenuitgever is in België". Zulke formuleringen wekken het vermoeden dat het elders in de uitgeverij hommeles is. Bij "Gazet van Antwerpen" zit het niet, want het aantal lezers daar stijgt met 3.8%; ze is daarmee de derde sterkst stijgende krant van Vlaanderen. Maar de twee andere kranten uit de Mediastal doen het inderdaad slecht: "Het Nieuwsblad" zakt 5.1% en "De Standaard" zelfs 8%.

Over naar de concurrentie: de Persgroep, oftewel DPG Media, uitgever van "Het Laatste Nieuws" en "De Morgen". "Het Laatste Nieuws" bericht als volgt over de oplagecijfers: "Met meer dan 1 miljoen lezers per dag blijft de krant Het Laatste Nieuws de grootste van het land. (...) waardoor de afstand met Het Nieuwsblad (Mediahuis) (...) groter wordt (-6 procent). De Morgen, ook onderdeel van DPG Media, blijft stabiel (...). Bij de concurrenten daalt het merkbereik van De Standaard (Mediahuis) met 9 procent en stijgt dat van De Tijd (Mediafin) met 7 procent.". Een boerenjaar voor de Persgroep, zou je op het eerste gezicht denken.

Ook "De Morgen" kraait victorie: "De Morgen bereikt van de Vlaamse kwaliteitskranten – voor het eerst – online het meeste lezers. (...) Het merkbereik van De Morgen groeit licht naar 450.392 lezers (+0,6 procent)".

Volgens eigen zeggen is de Persgroep dus de winnaar en concurrent Mediahuis kaka. Onooglijk detail: Mediahuis heeft twee van de drie grootste stijgers in portefeuille, de Persgroep de twee grootste verliezers.

"De Tijd", een andere zelfverklaarde kwaliteitskrant, ziet "De" (boomende) "Morgen" enigszins anders: "De Morgen blijft zo goed als stabiel, met een afname van 0,1 procent", klinkt het droog. Over hun eigen cijfers mogen ze tevreden zijn: "De Tijd" wint 7.3% lezers (de op een na grootste stijger) en groeit onafgebroken sinds 2009.

Over de verliezers is iedereen het eens. Het zijn "De Standaard", die er -8.7% op achteruitgaat (volgens "De Tijd") en "Het Nieuwsblad" met een daling van -5.8%. Iemand benieuwd hoe deze twee kranten omgaan met hun verlies? Hun lezers zullen het nooit weten en wij ook niet, want beide kranten zwijgen de nieuwe CIM-cijfers dood. Bij "kwaliteitskrant" "De Standaard" (DS) zijn ze met deze truc niet aan hun proefstuk toe. We hebben hier een recent artikel liggen over Assita Kenko, geschreven door Siegfried Bracke in Doorbraak. Assita Kanko, Europees parlementslid voor N-VA, werd eind mei beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag en toxisch leiderschap in haar functie. De zaak werd enkele maanden later geseponeerd: de klachten bleken niet te kloppen. "De Standaard" besteedde 2534 woorden aan de klacht, met alle duiding vandien. Aan de seponering ervan 0. Nul. De lezers van deze krant weten niet beter dan dat de klachten volop worden onderzocht. Vergelijk dit met wat DS op 05sep2023 schreef i.v.m. de klachten over grensoverschrijdend gedrag vanwege Conner Rousseau: "Er is geen bewijs dat Vooruit-voorzitter Conner Rousseau strafbare feiten gepleegd heeft. Ook de derde en laatste klacht tegen hem wordt nu geseponeerd.". De Standaard-lezers worden correct geďnformeerd over Conner Rousseau. Over Assita Kenko niet.

En over de CIM-cijfers dus ook niet. Hoe moeilijk moet het toch zijn om aan je lezers te zeggen: "Onze krant presteerde dit keer minder goed, maar wij doen er alles aan om daar volgend jaar verandering in te brengen".