Oorspronkelijk gepubliceerd op 07dec2022

Sacheen Littlefeather

Komt het beeld hieronder u bekend voor? Het stamt uit 1973 en het kwam in 2022 opnieuw in de actualiteit.

Afbeelding 1: Oscaruitreiking met James Bond, Liv Ullman en Scheen Littlefeather (1973)

We zien Liv Ullman en Roger Moore die de Oscar voor "Beste acteur" (gewonnen dat jaar door Marlon Brando) willen overhandigen aan de Indiaanse Sacheen Littlefeather, uitgestuurd door Brando. Het frele meisje weigert. Wanneer zij deze weigering vervolgens probeert toe te lichten in een korte speech, wordt ze uitgejouwd door het publiek.

Het duurt tot 2022 vooraleer de Academie zich hiervoor verontschuldigt. "The abuse you endured because of this statement was unwarranted and unjustified. The emotional burden you have lived through and the cost to your own career in our industry are irreparable. For too long the courage you showed has been unacknowledged. For this, we offer both our deepest apologies and our sincere admiration."

De excuses, bijna 50 jaar later, komen niets te vroeg. Later dat jaar overlijdt Sacheen aan kanker.

Wie was Sacheen Littlefeather?

Sacheen (geboren in 1946) was een telg van de "Witte Berg Apaches", een indianenstam die lang geisoleerd bleef van de Spaanse overheersing. Haar geboortenaam was Maria Louise Cruz. Ze groeide op als oudste van drie in Salinas, een stad in Californië. Haar vader, een White Mountain Apache en Yaqui indiaan (een indianenstam in Arizona), was een volbloed tiran; hij dronk, rookte -bah- en reed haar bijna dood met zijn truck. Kortom, hij tiranniseerde zijn gezin.

Ze waren straatarm. Ze teelden eigen groenten en fruit (zoals wel meer gebeurde in dit stukje landelijk Californië) en naaiden hun eigen kleding. Ze hadden een winkeltje, aan hun hut, waar ze zadels verkochten. Toen er thuis een toilet werd geinstalleerd ... een echt toilet ... was Sacheen zo trots dat ze iedereen uit de buurt een rondleiding gaf.

Haar moeder (een vrouw met Europese roots) scheidde van haar man toen Sacheen 4 jaar oud was, zo vertelt Sacheen in een interview in 1974. Ze werd daarop samen met haar twee zussen (Rosalind en Trudy) ondergebracht bij haar grootouders langs moeders kant. Die woonden vlak bij hen.

Sacheen trok naar het "California State College" in Hayward om drama en communicatie te studeren, maar ze was vooral ook op zoek naar haar Indiaanse identiteit. In 1970 deed ze mee aan de bezetting van Alcatraz. Ze begon zichzelf "Sacheen Littlefeather" te noemen. "Sacheen" was de naam die haar tirannieke vader voor haar gebruikte vlak voor zijn dood. "Littlefeather" verwees naar de pluim in haar haar, die ze droeg wanneer ze voor hem moest dansen.

In 1972 wordt Sacheen (samen met 9 andere Indiaanse meisjes) geselecteerd voor een Indianen/paarden fotoshoot in Playboy. Hugh Hefner, de baas van Playboy, vindt het resultaat echter niet sexy genoeg en de foto's worden in eerste instantie niet gepubliceerd. Gevraagd waarom ze hieraan meedeed, antwoordt Sacheen later: "men zegt altijd: 'black is beautiful'. Wel, ik wou tonen dat red ook beautiful is!". In een ander interview echter noemt ze het de domste beslissing uit haar leven.

Dom is ze echter niet. Ze wil het maken in Hollywood, als model of als actrice. Ze trouwt en verhuist naar een dure stadswijk in San Francisco. Op een dag ontdekt ze dat de beroemde "Godfather" regisseur Francis Ford Coppola in dezelfde buurt komt wonen (ze merkt hem op bij zijn verhuis). Ze stapt op hem toe en stelt zich voor als Indiaanse activiste. Coppola nodigt haar uit om eens langs te komen. Ze raakt bevriend met hem.

Op zijn voorspraak schrijft ze enige tijd later een brief naar Marlon Brando. Brando heeft interesse in het droeve lot van achtergestelde bevolkingsgroepen zoals de inheemse Amerikanen ("Native Americans"). Voordien heeft hij het ook al opgenomen voor de Black Panthers. Sacheen wint zijn vertrouwen.

Een Oscar!

In 1973 wordt Brando genomineerd voor een Oscar als "beste acteur" voor zijn rol in "The Godfather". Hij neemt zich voor om de prijs te weigeren als hij wint, omdat hij zich niet kan vinden in de manier waarop de inheemse Amerikanen worden voorgesteld in de filmindustrie. Hij wil tegelijkertijd de aandacht vestigen op de actie van Indiaanse activisten die op dat moment Wounded Knee bezetten. Hij vraagt aan Sacheen of zij, als telg der Apachen, de prijs in ontvangst wil nemen, mocht hij winnen.

Het wordt een memorabele avond. Brando wordt inderdaad uitgeroepen tot winnaar. Zijn secretaresse duwt Sacheen een papier in handen met een speech die ze moet aflezen, maar die is veel te lang voor de ceremonie.

Wanneer Sacheen het podium bestijgt, ziet ze er meer dan ooit uit als een echte squaw, met haar twee staarten en haar Apache kleed. Als Roger Moore haar de Oscar wil overhandigen, weigert ze die. Ze neemt het woord en houdt een toespraak van ongeveer een minuut. (Als ze het langer trok, was ze gearresteerd, zegt ze later in een interview.) De speech is nog steeds te zien op Youtube. We hebben de tekst hiernaast afgedrukt.

Tijdens haar speech wordt ze uitgejouwd. In 2020 vertelt ze aan de BBC dat ze het podium moest verlaten met twee bewakers, want backstage wachtte haar een boze John Wayne. "Wayne was woedend op Marlon Brando en woedend op mij", vertelde Littlefeather. "Hij wou mij van het podium trekken".

Ze heeft vijanden gemaakt, dat is duidelijk. Wanneer ze de volgende dag bij Marlon Brando thuis zit na te praten over het gebeuren, wordt zijn voordeur beschoten door onbekenden. Ze wordt door het slijk gehaald; het gerucht wordt verspreid dat ze geen Indiaanse is en dat ze haar indianenkleed gewoon heeft gehuurd ter gelegenheid van haar toespraak.

De weken en maanden nadien krijgt ze heel wat brieven en telefoons. Ze wordt stilaan een bekende verschijning op radio en televisie. Ze organiseert festivals en maakt verder school in "Native American" organisaties, maar het brengt haar carrière niet in een stroomversnelling, integendeel: in Hollywood belandt ze op de zwarte lijst (Sacheen, 2022), mede door machinaties van Edgard Hoover, de legendarische FBI-baas.

Dat belet haar niet om de jaren nadien een bekend voorvechtster te worden van de inheemse Amerikanen. Ze treedt ook op in twee documentaires. Alles ten bate van, zoals ze het zelf verwoordt, "my people".

In 2022 maakt ze bekend dat ze kanker heeft. Enkele maanden voor haar dood krijgt ze, zoals gezegd, een brief vanuit Hollywoord met excuses voor wat haar bijna 50 jaar voordien is aangedaan.

Slot

Wellen de tranen in u op bij zoveel onrecht, beste lezer, droog ze dan en troost u met de gedachte dat het verhaal van haar leven fake is. Na haar dood vonden haar twee zussen immers de tijd gekomen om de waarheid te vertellen over Sacheen Littlefeather. "The best way that I could think of summing up my sister is that she created a fantasy. She lived in a fantasy, and she died in a fantasy." Maria Louise Cruz had evenveel Indiaans bloed in haar aderen als u en ik. Hoe jammer ook, haar roots leidden naar Mexico; Indiaans bloed was er niet bij. Alles was één grote leugen.

Maar niet alleen haar indianenpakje oogde vals. Marie Louise groeide niet op in bittere armoede, zoals ze zelf graag verkondigde. Ze groeide op in een net huisje met twee slaapkamers, een toilet en een paard in de tuin, genaamd "Zurc". Haar vader was een brave, hardwerkende man van Spaans/Mexicaanse afkomst. Hij stierf in 1966, op 44-jarige leeftijd, aan kanker. Zijn vader was naar verluidt een tiran; Marie Luise vond het blijkbaar beter om diens slechte eigenschappen toe te schrijven aan haar eigen vader, zodat zij ermee kon pronken.

Toen ze 19 was, ondernam ze een mislukte zelfmoordpoging (geïnspireerd door stemmen in haar hoofd). Daarna verbleef ze een jaar lang in een psychiatrische kliniek, waar ze werd gediagnosticeerd als "schizofreen".

Ze startte haar carrière einde jaren 60 in het "American Conservatory Theater" in San Francisco, als actrice en model. In 1969 (ze was toen 23) verhuisde ze naar de "San Francisco Bay Area". Begin jaren 70 verscheen er voor het eerst een foto van haar, in een lokale krant, waarin zij "Sacheen Littlefeather" werd genoemd, telg der witte berg Apaches. Kenneth Cook, van "Cooks Photography", die in die tijd haar portfolio samenstelde, zei het nadien zo: "She wanted to capitalize on the Indian thing. She’s a big phoney.".

In tegenstelling tot wat ze nadien zou beweren, deed ze niet mee aan de bezetting van Alcatraz (1970).

Een fotosessie begin 1971, eerst als Marie Luise, dan als Sacheen Littlefeather:

Afbeelding 2: Marie Luise Cruz (1971)

Afbeelding 3: Sacheen Littlefeather (1971)

Nog een maand later stond Sacheen op de foto met Cheri Nordwall, een Ojibwe/Shoshone activiste, waarbij zij beschreven werd als "witte berg Apache". De leugen kreeg stilaan vaste vorm. Haar zussen zagen het met lede ogen aan: " ... when we saw Marie identify herself as 'Apache', my grandparents and I were blown away. I will never forget how we just stared at each other absolutely awestruck.".

Voor de pers is het allemaal te mooi om niet waar te zijn. Oordeel zelf, beste lezer, of het frele Indiaanse meisje wordt uitgejouwd tijdens haar toespraak op de Oscaruitreiking. Op het ogenblik dat ze zegt dat de Indianen verkeerd worden uitgebeeld in de filmindustrie, krijgt ze een ferm applaus van het progressieve Hollywood publiek. De enkele "boe"roepers worden massaal overstemd. Aan het eind krijgt ze er nog een dikke ovatie bovenop -van het publiek dat ze in haar speech viseert. John Wayne stond helemaal niet in de coulissen te briesen, Brando's voordeur werd alleen in haar fantasie beschoten en dat ze nadien geen filmrollen meer kreeg, door toedoen van FBI-baas Hoover zoals ze in 2021 beweerde ("I knew that J Edgar Hoover had gone around and told people in the industry not to hire me, because he would shut their talkshow or their production down"), is van een gelijkaardig gehalte: Hoover was op dat moment al 11 maanden dood.

Sacheen's carrière als model/actrice kwam niet van de grond, dat was het probleem, en ze zag meer kans in een carrière als Native American (wat daarenboven in haar interessesfeer lag). Ik denk dat het daarop neerkwam. Dat ze niet echt aan de bak kwam in Hollywood had waarschijnlijk voor een groot deel te maken met de Playboy reportage die enkele maanden na de Oscaruitreiking wèl goed werd bevonden voor publicatie.

Ze heeft nog in 7 films mogen meedoen maar het indianenschap was lukratiever.

2004 en verder

Toen Marlon Brando stierf in 2004 kwam het verhaal van Sacheen opnieuw naar boven in de pers. Roger Ebert, een bekend filmcriticus, wijdde een artikel aan Brando waarin hij ook Sacheen nog eens ter sprake bracht: "That Littlefeather was later identified as Maria Cruz, an actress who was not an Indian". Voordien reeds had hij een brief in de bus gekregen die begon met "This law firm represents Sacheen Littlefeather. Our client has asked us to write to you and to clarify a misconception that you have about her and to set the record straight" en verderging met "Sacheen Cruz Littlefeather is a natural native american indian. She was born in Salinas, California to an Anglo-Saxon mother and a father who was Yaqui and White Mountain Apache" en nog van dat.

De bedenkingen omtrent haar identiteit die al jaren de ronde deden, raakten nadien opnieuw in de vergeethoek. In de pers werd er geen gewag van gemaakt toen het Oscarverhaal in 2022 weer in het nieuws kwam n.a.v. de excuses vanuit Hollywood. Het zogenaamde gejouw daarentegen werd breed uitgesmeerd. De Standaard: "Littlefeather werd uitgejouwd toen ze uitlegde dat Brando de prijs weigerde vanwege de slechte uitbeelding van inheemse Amerikanen in films en op televisie" (DS 17aug2022). De Morgen, bij haar overlijden: "Littlefeather werd bijna vijftig jaar geleden uitgejouwd toen ze namens Marlon Brando zijn beeldje weigerde in ontvangst te nemen. " (DM 03okt2022). De Tijd spreekt van "applaus, maar ook gejouw en boegeroep" (DT, 03okt2022).

De Morgen herinnert ons daarenboven nogmaals aan het aangedane onrecht: "In de jaren daarna werd Littlefeather bespot, gediscrimineerd en persoonlijk aangevallen. Ze geraakte ook moeilijk aan werk vanwege haar afkomst". Yeah! De Tijd is opnieuw objectiever: "Volgens Littlefeather belandde ze na de speech ook op een zwarte lijst in Hollywood en ontving ze talloze bedreigingen.".

Wanneer De Standaard later dat jaar melding maakt van de onthullingen door de twee zussen, staat alles in de voorwaardelijke wijs: "Haar ware naam zou Marie Louise Cruz zijn" (DS 24 okt 2022). De journalist van de krant lijkt het moeilijk te kunnen geloven, terwijl die naam al jarenlang gewoon op haar eigenste website staat. Opvallend: dit artikel spreekt niet langer over gejouw: "Het opvallendste moment in haar carrière was toen ze in 1973 Marlon Brando vertegenwoordigde op de Oscar-uitreiking. In zijn naam weigerde ze de Oscar voor beste acteur vanwege de stereotiepe benadering van inheemse Amerikanen in films. Kort voor haar dood kreeg ze een formele verontschuldiging van de groep die de Oscar-uitreiking organiseert". Dit is objectieve berichtgeving, maar de vraag die zich opdringt -de vraag waarvoor ze dan excuses kreeg- wordt niet gesteld. Hetzelfde bij "Het Kwartier", een podcast op VRT Max (03okt2022): ze kreeg excuses van de Academy, maar waarom wordt niet gezegd. Het is soms moeilijk te aanvaarden dat een goed verhaal niet waar is (Ceder, 2022)!

Besluit

Sacheen Littlefeather heeft met haar indianenfantasie de hele wereld voor de gek gehouden. Ze deinsde er ook niet voor terug om mensen vals te beschuldigen. Mede geholpen door een weinig kritische pers heeft ze er een mooie carrière mee opgebouwd. Haar engagement was op zich niet verkeerd en ze heeft ook goede dingen gedaan in haar leven, maar of ze de zaak van de inheemse Amerikanen een dienst bewezen heeft, is zeer de vraag.

Nog een laatste woord over de naam "Sacheen". Waar haalde ze die? Zus Rosalind: We also sewed our own clothes, which is where Trudy and I believe Marie got the inspiration for her Native American alter ego. The thread and ribbon we used back then was manufactured by Sasheen Ribbon Company. She just took the second ‘S’ out and put a ‘C’ in there. That’s all she did to start living this fantasy".

Afbeelding 5: "Wanneer ik er niet meer ben, onthoud dan altijd dat wanneer je voor je waarheid staat, je mijn stem en de stemmen van onze naties en volkeren levend houdt." Marie Louise Cruz (foto uit 2017)

Sacheen Littlefeather

Wie was Sacheen Littlefeather?

Een Oscar!

Sacheen's speech

Slot

Geen spoor te vinden

Counselor at Crime (1973)

2004 en verder

Besluit

Bronnen: