Oorspronkelijk gepubliceerd op 16jan2019

Jeanne Calment (1875-1997): de oudste vrouw ooit?

1965

In 1965 sluit notaris André-Francois Raffray een lijfrentecontract af op naam van madame Jeanne Calment, die op dat ogenblik officieel 90 jaar oud is. Madame Calment ziet er erg jong uit voor haar leeftijd, maar volgens de statistieken heeft ze op die ouderdom een levensverwachting van 3 jaar. Mijnheer de notaris verbindt er zich toe om haar maandelijks 2500 Franse frank te betalen tot aan haar dood. Daarna komt haar appartement in het centrum van Arles hem toe.

Madame Calment op 120-jarige leeftijd

1995

Wanneer de notaris 30 jaar later overlijdt, is madame Calment nog springlevend. Ze zal hem uiteindelijk nog 2 jaar overleven. Daarmee heeft Jeanne Calment, geboren in 1875, alle bestaande records verpulverd. Volgens het geboorteregister is ze 122 jaar en 164 dagen oud geworden. Haar concurrentes blijven ver achterop. Nummer twee op de wereldlijst werd 119 en 97 dagen, nummers drie tot negen werden er 117. Haar dochter Yvonne (geboren in 1898) zou er op dat moment 99 zijn, ware het niet dat ze in 1934 op 36-jarige leeftijd overleden is.

Yvonne Calment tijdens festival La Fête du Costume

Afbeelding 1a: "Jeanne" Calment

Dit is de bekendste foto van "Jeanne" op jonge leeftijd. Ze zou genomen zijn in 1897, toen ze 22 was.

De kleding is echter atypisch voor het Victoriaanse tijdperk. Daarom denkt men nu (Yuri Deigin, 2018) dat de foto genomen is naar aanleiding van La Fête du Costume, een evenement dat jaarlijks wordt georganiseerd in Arles.

Afbeelding 2a: La Fête du Costume vandaag de dag (foto van de website

De eerste editie van dit feest (dat nog steeds bestaat) greep echter plaats in 1903. Daardoor is het onwaarschijnlijk dat de jongedame op de foto Jeanne is, want in 1903 was zij 7 jaar getrouwd en, wij citeren uit de website van het festival: "Toutes les jeunes filles furent conviées à une prise de ruban et d’habit, symbole de leur passage à l’âge adulte" (in het Engels: Young girls were invited to wear the dress and hair ribbon as a symbol of their passage into adulthood).

Het is onwaarschijnlijk dat een getrouwde vrouw deelnam aan dit festival. In dat geval is de jongedame dochter Yvonne en dateert de foto wellicht uit de jaren 20. De hoed lijkt ook meer roaring twenties dan Victoriaans.

Een vergelijking met een gekende foto van Yvonne neemt o.i. de laatste twijfels weg.

2 foto's van Yvonne

Afbeelding 3a: Yvonne en Yvonne

De blik in deze twee foto's is ontegensprekelijk dezelfde. Het is de verveelde, "verongelijkte" blik van Yvonne. Ook de neus komt overeen.

De vrouw met de hoed (Afb. 1a) is dus inderdaad Yvonne, zoals Yuri Deigin zegt.

Haar leven

Madame Calment is bij haar overlijden uitgegroeid tot een nationaal symbool. Die status heeft ze nog niet zo lang. Haar honderdste verjaardag is op vraag van haarzelf zelfs bijna onopgemerkt voorbijgegaan. De burgemeester stelde een officiële viering voor, maar ze wou niet dat hij naar haar thuis kwam met zijn gevolg. Ze kwam tenslotte zelf naar het gemeentehuis. De burgemeester wachtte naar eigen zeggen een hele tijd op madame Calment aan het loket, tot hem duidelijk werd gemaakt dat ze al een hele tijd tussen enkele anderen op een bankje zat te wachten. Ze leek hooguit 80.

Ze komt pas voor het eerst in de pers wanneer men in Arles (een stadje in het zuiden van Frankrijk) het verblijf van Vincent Van Gogh herdenkt, 100 jaar voordien (1888-1889). Op dat moment was madame Calment een kind van 13. Ze herinnert zich de bezoekjes van de schilder aan de winkel van haar vader nog, hoewel Vincent in die tijd een volkomen onbekend iemand was. Hij was lelijk, ongemanierd en hij rook naar drank.

Het bestaan van madame Calment is goed gedocumenteerd. Haar hele leven brengt ze door in Arles, en als lid van een welstellende familie komt ze voor in vele documenten. Er is geen enkele twijfel omtrent het feit dat Jeanne Calment geboren is in 1875.

Er is alleen twijfel over de vraag of de persoon die op 4 augustus 1997 overleed de echte Jeanne Calment was.

Het leven met Fernand

De jonge Jeanne trouwt in 1896 met Fernand Calment, haar achterneef (hun grootvaders waren broers). Die houdt met zijn moeder een stoffenwinkel open in het centrum van Arles. Geen kraampje.

Afbeelding 2: Maison Calment te Arles

Arles is een klein stadje met enkele tienduizenden inwoners; qua oppervlakte is het de grootste gemeente van Frankrijk, negen keer zo uitgestrekt als Parijs, met verschillende dorpen waar de meer begoede families (waaronder de Calments) een buitenverblijf hebben. Jeanne vertoont zich zelden of nooit in de winkel. Ze bemoeit er zich niet mee.

In 1898 wordt dochter Yvonne geboren.

Iets voor het uitbreken van WO I gaat Jeanne voor het eerst mee jagen met haar man. Ze wordt door de andere jagers "Jean" gedoopt, omdat ze goed haar mannetje kan staan.

Haar dochter Yvonne trouwt in 1926, op 28-jarige leeftijd, met de rijke Joseph Billot. Jeanne is er dan 51. Bij de eerste kennismaking met de toekomstige schoonouders van Yvonne, ziet Josephs vader Jeanne verkeerdelijk aan voor Yvonne. Jeanne ziet er jong uit voor haar leeftijd.

Jeanne en Fernand kopen voor Yvonne en Joseph (en hun zoon Frédéric, geboren in 1926) een buitenverblijf ("La Miquelette") in Paradou. Jeanne vertoeft er dikwijls zelf. Volgens de volkstelling van 1931 wordt het huis bewoond door Fernand, Jeanne (verkeerdelijk "zijn vrouw Maria" genoemd), schoonmoeder Maria Felix, schoonzoon Joseph, Frédéric en twee dienstknechten. Yvonne wordt niet vermeld.

Er zijn weinig foto's van Jeanne en Yvonne bewaard gebleven (zie infra). Alleen op deze zien we dochter en moeder samen:

Moeder Jeanne en dochter Yvonne

Afbeelding 3: Yvonne (links) en Jeanne (rechts), datum onbekend.

Dochter Yvonne en Jeanne zijn gelijkaardig gekleed. Yvonne heeft een breder gezicht; haar wenkbrauwen lijken geëpileerd.

Arles, 19 januari 1934

De familie Calment is in rouw: Jeanne Calment is op 58-jarige leeftijd overleden aan pleuritis. Ze lag al sinds kerstmis in bed.

Haar dood komt bijzonder ongelegen. De familie is bemiddeld, maar de Franse overheid heft huizenhoge successierechten op erfenissen en het is het derde sterfgeval in enkele jaren tijd: Jeanne's vader is in 1931 gestorven, later dat jaar overleed ook de moeder van Fernand, eigenares van de stoffenwinkel en nu dit.

Dochter Yvonne wordt net die dag 36 jaar. Ze heeft veel gemeen met haar moeder; mensen die haar niet goed kennen, halen hen soms door elkaar. Ze kleden zich gelijkaardig, ze hebben dezelfde stap en het zijn geen katjes om zonder handschoenen aan te pakken.

Jeanne of Yvonne -wie zou het merken? Yvonne verwerpt de gedachte aan een persoonsverwisseling. Ze heeft andere dingen aan haar hoofd. Haar moeder roept haar, ze moet haar bijstaan.

Maar de gedachte laat haar niet los. Telkens wanneer ze aan het sterfbed van haar moeder staat, vraagt Yvonne zich af wat er van de familie moet worden. Een derde erfbelasting kunnen ze zich niet meer permitteren.

Wanneer haar moeder overlijdt, neemt Yvonne haar besluit. Ze zal voortaan als Jeanne Calment door het leven gaan. De cirkel is rond.

Vreemd genoeg laat de familie de identiteit van de dode niet vaststellen door kennissen, maar door een 71-jarige weduwe, Joséphine Audibert, die niet eens uit de buurt is. Zij verklaart dat het lichaam van de overledene dat van Yvonne is. Bij de vaststelling komt geen verpleegster of dokter aan te pas.

Yvonne kan voortaan door het leven gaan als moeder Jeanne. Joseph, haar man, wordt officieel weduwnaar. Hij is er 42 maar hij zal nooit opnieuw trouwen. Waarom zou hij ook? Zijn vrouw Yvonne slaapt nog steeds naast hem. Frédéric, hun zoon, noemt haar nu "mama Jeanne".

De winkel sluit de deuren in 1937, de oorlog komt eraan. En na de chaos van de oorlog is "madame Calment" definitief "madame Jeanne Calment". Geen haan die er nog naar kraait.

Een momentje!

Dit verhaal over het bedrog van de clan Calment is niet meer dan een hypothese, maar we hebben het verteld op de wijze van Gust Verwerft, Jef Vermassen e.a.: alsof het zo echt is gebeurd.

In 2018 komen Russische onderzoekers (Valery Novoselov, assistent professor aan het "Department of Gerontology and Geriatrics" van de RUDN universiteit in Moskou, en Nikolay Zak van het Moskovitisch centrum voor "Continuous Mathematical Education") naar buiten met gedocumenteerde onduidelijkheden in het leven van madame Calment. Zij uiten het vermoeden dat Jeanne Calment in werkelijkheid dochter Yvonne Calment was, en dat ze dus niet gestorven is op haar 122ste, maar op haar 99ste.

Een andere Rus, Yuri Deigin (Youthereum Genetics) heeft enkele webpagina's over de zaak gepubliceerd (zie de referenties onderaan). Hieronder overlopen wij enkele interessante foto's in verband met de vermeende persoonsverwisseling en gaan in op Deigin's argumenten.

Jeanne en Yvonne

Yuri Deigin noemt deze foto "the key to the mystery":

Afbeelding 4: X

Deze vrouw wordt door de "Gerontology Research Group" (GRG) (een groep onderzoekers in Los Angeles die superbejaarden tracht te traceren en verifiëren) 60 jaar oud geschat.

Yuri Deigin denkt dat het Yvonne is -wat dus impliceert dat Yvonne niet op 36-jarige leeftijd overleden is. En ja, deze vrouw heeft het brede gezicht dat we eerder associëren met Yvonne (zie Afb. 3 supra), en haar wenkbrauwen lijken geëpileerd, zoals die van Yvonne.

Als Deigin gelijk heeft, dan is dit 3x Yvonne:

Afbeelding 5: 3x Yvonne? (uit: Yuri Deigin)

Als X inderdaad Yvonne is, dan stamt Afb. 4 uit de late jaren 50, want Yvonne is geboren in 1898. Misschien liep de samenleving in de Provence een beetje achter op Parijs, maar dit kapsel lijkt ons geen aankondiging van de jaren 60.

"Voor iemand van 28!"

Jeanne was net over de 50 toen de vader van haar toekomstige schoonzoon haar verkeerdelijk aanzag als de verloofde van zijn zoon. Dat betekent echter niet dat Jeanne er uitzag als iemand van 27/28 jaar oud. Het betekent dat ze nog kon doorgaan voor iemand van die leeftijd. Misschien dacht de man in kwestie op datzelfde moment ook dat ze er oud uitzag voor haar leeftijd, mais bon.

Wat als X in Afb. 4 Jeanne is? In dat geval is de foto omstreeks 1935 genomen (want toen was Jeanne 60 jaar oud). Jeanne zou dan op korte tijd ontzettend veel verouderd zijn, want nog geen tien jaar eerder hield men haar voor iemand van 28. Ook dat is onwaarschijnlijk.

Toch is er m.i. geen twijfel mogelijk is dat het hier om Jeanne gaat, en wel omdat ze er altijd jong uitzag voor haar leeftijd. Als X in Afb. 4 door specialisten 60 jaar oud wordt geschat, dan is ze, Jeanne zijnde, op dat moment misschien al de 70 voorbij. Daarmee zitten we in de tweede helft van de jaren 40 en het kapsel spreekt dat niet tegen. Dit is Jeanne. En dit is dus 3x Jeanne: Is dit Jeanne Calment?

Afbeelding 6: 3x Jeanne

Zie ook de gelijkenis met de foto op de identiteitskaart van Jeanne hieronder. Jeanne heeft dikwijls een spotlachje op haar lippen, alsof ze aan iets grappigs denkt. Of iemand beetneemt.

Wanneer werd deze ID-kaart uitgereikt?

Het laatste cijfer is onleesbaar:

Afbeelding 4a: ID kaart van Jeanne (close up)

Yuri Deigin denkt dat het een 7 is, maar als je vergelijkt met de "7" uit het geboortejaar elders op de ID-kaart (zie het steeltje), is dat onwaarschijnlijk.

Jeanne's identiteitskaart is uitgereikt op 11 januari 193?. Het laatste cijfer is helaas weggevallen (zie de rechterkantlijn onderaan).

Afbeelding 7: Identiteitskaart uitgereikt in 193? op naam van Jeanne Calment, een vrouw met zwarte ogen, zwarte haren en 152cm groot

Wij denken dat het jaar van uitgifte 1934 of 1935 is, omdat je heel wat cijfers kan uitsluiten op basis van een vergelijking met andere cijfers op het document. Rond die tijd is Jeanne 60 jaar oud, maar de vrouw op de foto wordt door de Gerontology Research Group (GRG) 40 jaar oud geschat. Yuri (die ervan uitgaat dat de ID-kaart is uitgereikt aan Yvonne, in 1937, drie jaar na het overlijden van haar moeder) zegt het zo: "Under the identity switch hypothesis, Jeanne would have been long dead by 1937, which would explain why the family would use an old photo of her (in collusion with the issuing authorities, of course)".

Dit klinkt niet overtuigend. Waarom zou de bedriegster Yvonne na de dood van haar moeder met een oude foto van Jeanne komen aandraven? Ze kan dan beter meteen een foto van zichzelf op de ID-kaart van "Jeanne Calment" laten kleven. Daarmee is ze immers definitief van alle miserie af.

Afbeelding 5a: Handtekening van Jeanne door de eeuwen heen. Vergelijk met de ID-kaart (Afbeelding 7).

Meer nog: de handtekening op de identiteitskaart is met vaste hand gezet en komt perfect overeen met de handtekening van Jeanne uit 1926. Dat wijst erop dat Jeanne in 193? in levende lijve naar het stadhuis is gegaan voor haar identiteitskaart. De handtekeningen uit 1926 en 193? zijn zo gelijkend dat ik niet geloof dat er heel veel jaren tussen liggen.

Kortom, de identiteitskaart van Jeanne is ondertekend door en uitgereikt aan haarzelf.

Versprekingen

Op hoge leeftijd wordt Jeanne gevolgd door twee Franse onderzoekers. Die interviewen haar en stellen vragen over haar levensgewoontes, op zoek naar factoren die haar hoge leeftijd verklaren (buiten de twee sigaretten die ze elke dag opsteekt).

De verhalen uit haar kindertijd zijn dikwijls nog moeilijk te checken, en haar gehoor gaat achteruit wanneer het onderwerp van de conversatie haar niet aanstaat (aldus de onderzoekers). Als ze geen antwoord kan geven, put ze zich uit in algemeenheden.

Maar opmerkelijk is dat ze in de interviews soms spreekt alsof ze dochter Yvonne is.

Ze zegt dat ze zich herinnert dat Vincent Van Gogh in de winkel van haar vader kwam. Maar haar vader had geen winkel, haar man en zij hadden er een. Alleen Yvonne zou kunnen spreken over "de winkel van mijn vader".

Over de verwoestende cholera-epidemie die Arles trof toen ze 9 jaar oud was, rept ze nooit. Alsof ze toen nog niet geboren was.

Wanneer men haar de naam "Gilles" voor de voeten werpt met de vraag of ze zich nog iemand herinnert die "Gilles" heette, weet ze te vertellen dat het de achternaam was van haar grootmoeder. Haar grootmoeder heette echter niet "Gilles"; het was haar moeder die zo heette, de grootmoeder van dochter Yvonne.

Op de vraag of ze ene "Frédéric Mistral" kende (de organisator van het "Fête du Costume"; tevens een bekend schrijver), antwoordt ze "jazeker, hij was een vriend van mijn vader... ik bedoel: een vriend van mijn man".

En ze herinnert zich nog hoe ze naar school werd begeleid door de meid, Marthe Fousson. Marthe was echter 10 jaar jonger dan Jeanne. De enige die door Marthe naar school kan zijn begeleid is Yvonne.

Een ferme lijst versprekingen, maar m.i. niet meer dan anekdotisch. Madame Calment is superhoogbejaard en hoe zoudt ge zelf zijn. Als je lang genoeg doorvraagt, kan je een oudje altijd op ongerijmdheden betrappen. Dat is iets anders dan bedrog.

Gevoel voor humor

Gevoel voor humor had ze zeker. Toen een journalist zijn interview met de toen 119-jarige Jeanne afsloot met het schalkse "misschien dat ik u over een jaar nog eens kan komen interviewen!", antwoordde Jeanne: "Waarom niet? U ziet er nog gezond uit".

Eigenaardigheden

Andere inconsistenties stemmen echter meer tot nadenken. Op haar 114de is Jeanne 150cm groot, slechts 2cm minder dan haar lengte op de identiteitskaart hierboven. Een ongewoon kleine afname. Yuri Deigin toont een grafiek van de lengte-afname ten gevolge van de leeftijd. Daaruit blijkt dat vrouwen tussen hun 60ste en hun 80ste gemiddeld 4 cm verliezen. Jeanne zou echter slechts 2cm verliezen tussen haar 60ste en haar 114de? Dat is wel erg vreemd.

Was die eerste meting onnauwkeurig? Het is mogelijk, maar als er echt gemeten is met de Franse slag, dan stond er waarschijnlijk een afgeronde 150 of 155cm in plaats van 152cm.

Ook de kleur van Jeannes ogen en haar haren zoals vermeld op de identiteitskaart, lijkt onjuist. Haar ogen waren lichtgrijs/lichtblauw, niet zwart, en haar haren in die tijd kastanjebruin in plaats van zwart (Nikolaj Zak).

Yuri Deigin formuleert ook opmerkingen over de gebrekkige overeenkomst tussen het oor van madame Calment op hoge leeftijd en datzelfde lichaamsdeel bij Jeanne toen ze jong was. Ik verwijs hiervoor naar zijn artikel. Het is niet erg overtuigend. Maar hij gaat helemaal door de bocht als hij de schoenen van Yvonne rond 1930 vergelijkt met die van madame Calment eind jaren '80. "They seem to be of about the same large size, and their heels look very similar" is de conclusie.

Besluit

Na het lezen van alle evidentie schat ik de kans dat Jeanne Calment in werkelijkheid Yvonne Calment is, momenteel nog op 1% (maar ik beken: op het moment dat ik mij in de kwestie begon te verdiepen, leek het mij verre van onmogelijk). Hier zijn nog meer argumenten voor en tegen.

Argumenten voor de hypothese

(1) Madame Calment is een statistische outlier, zij is meer dan 3 jaar ouder geworden dan de nummer twee op de lijst (ondanks het feit dat ze van haar 21ste tot haar 117de rookte en dat ze massa's chocolade at, ~~te veel om goed te zijn~~). Haar geval werd al als verdacht beschouwd in 2001, lang voor de huidige controverse. Ook meer dan twintig jaar later, met een snel ouder wordende wereldbevolking en steeds betere levensomstandigheden, komt er niemand nog maar in de buurt. Er zijn tot nu toe 6 mensen op hun 117de overleden. Er is niemand op z'n 118de overleden. Er is 1 mens die op z'n 119de is overleden. Er is niemand op z'n 120ste overleden. Er is niemand op zijn 121ste overleden. Jeanne Calment is op 122-jarige leeftijd overleden.

Statistische analyse is een sterk wapen om frauduleuze gevallen te identificeren. Zelfs Mendel is, ca. honderd jaar na zijn experimenten, betrapt op kleine onregelmatigheden, louter en alleen o.b.v. statistiek.

Is deze vrouw werkelijk 113 jaar oud?

Afbeelding 6a: Madame Calment op haar 113de

Zo ziet ze er in elk geval niet uit.

De Russische gerontoloog Valery Novotolev organiseerde een poll op zijn Facebook-pagina. Hij presenteerde een foto van een vrouw en vroeg de deelnemers om een schatting te maken van haar leeftijd. De foto toonde madame Calment toen ze 117 jaar oud was (niet dus de foto hierboven!) De schatting van de 224 bezoekers bedroeg gemiddeld 96 jaar -precies de leeftijd van Yvonne op dat moment. Volgens de gerontoloog stemt dit tot nadenken.

M.i. is hier echter sprake van bias: wie zal een onbekend oudje 117 schatten? Een schatting tussen 115 en 120+ maakt uiterst weinig kans om correct te zijn.

(2) Madame Calment lijkt in bijna alle mogelijke aspecten beduidend jonger dan ze is. Uit de cognitieve tests, afgenomen op haar 118de, scoort ze zoals iemand van 80-90 jaar oud. Hetzelfde wat haar uiterlijk betreft -de burgemeester van Arles herkent haar niet als jubilaris tussen het volk. Telkens moet men besluiten dat ze 10, 20 jaar jonger lijkt dan haar officiële leeftijd. De eenvoudigste verklaring daarvoor is dat ze het ook was.

(3) Madame Calment heeft op hoge leeftijd opdracht gegeven om alle documenten over haar leven te vernietigen. Daar moet een specifieke reden voor zijn geweest. De schrik om post mortem ontmaskerd te worden is er een van en ik kan er eigenlijk geen tweede bedenken. De meeste mensen zijn trots op hun verleden en koesteren foto's waarop zij nog jong zijn en omringd door hun geliefden.

(4) Het zou niet het eerste geval van leeftijdsfraude zijn. Zak zegt:

"One of the well-known examples of disproved supercentenarians, Pierre Joubert, who died in 1814 at the age of 113, was not questioned until the end of the 20th century, when the demographer Hubert Charbonneau showed that Pierre Joubert had in fact died in 1766 and it was his son, born in 1732, who has been mistakenly considered as the oldest Canadian for a long time. (...) Two other universally recognized rivals of Jeanne Calment were also "devalidated": 117-year-olds Lucy Hannah, for whom the users of The 110 Club forum showed that the corresponding census data was related to another person, and Carrie White (it turned out that a mistake by an employee of a psychiatric hospital led to an overstatement of the age of Carrie by 14 years).

Argumenten tegen

Er zijn echter ook heel wat argumenten die het verhaal van Yuri Deigin ontkrachten. Ik som er enkele op:

(1) Jeanne heeft er altijd jong uitgezien. Zij werd in tempore non-suspecto soms zelfs verwisseld met haar dochter. (Oeps! Net wat we wilden bewijzen!)

(2) Een recent ontdekte foto toont Yvonne, poserend met parasol. O.a. dankzij Google Maps weten we dat dit het Belvédère sanatorium is in Leysin, Zwitserland (The Guardian, 30 nov 2019). We weten ook dat haar echtgenoot, kapitein Billot, in juni 1928 vijf jaar verlof kreeg om voor haar te zorgen en nadien nog eens vijf. Deze bevindingen maken het aannemelijk dat het wel degelijk Yvonne was die begin 1934 overleed aan pleuritis.

Afbeelding 8: Yvonne in het Belvédère sanatorium (Leysin, Zwitserland)

(3) Als Yvonne de plaats heeft ingenomen van Jeanne, dan moet een kring van ingewijden (familie en kennissen) daarvan op de hoogte geweest zijn. De Calments waren geen onbekenden in Arles, al moet worden gezegd dat Jeanne veel tijd elders doorbracht en zich weinig vertoonde in de winkel. Wat met de kleine Frédéric? Wat doe je als zevenjarige, wanneer je op school wordt getroost omdat je moeder overleden is, terwijl het je oma is? Het is heel onwaarschijnlijk dat zo'n bedrog nooit aan het licht is gekomen.

Afbeelding 7a: Yvonne op haar trouwdag. Haar man was 173 cm groot.

(4) De verdacht kleine lengtekrimp van madame Calment (2 cm op al die jaren) kan geen argument zijn voor de persoonsverwisseling. Uit een eveneens recent ontdekte foto van Yvonne op haar trouwdag, blijkt immers dat Yvonne zowat 155cm mat. (Haar man was 173cm, zoals uit legerdocumenten blijkt, dus je kan haar lengte bepalen als ze naast elkaar staan.) Zij droeg toen wel hogere schoenen, dus in werkelijkheid was zij kleiner. Herinneren we eraan dat haar moeder volgens haar identiteitskaart 152 cm was.

Even groot zijn als je moeder maakt het gemakkelijker om ongemerkt haar plaats in te nemen, maar het betekent vooral dat de onverwacht kleine lengtekrimp van mevrouw Calment evenzeer geldt voor haar frauduleuze stand-in.

(5) Fysieke kenmerken. De neus! De neus van Yvonne is breder, een beetje stomp, die van Jeanne is smaller en hij valt vooruit. Het gelaat van Yvonne is ronder. Jeanne is ook goedlachser. Yvonne heeft op zowat elke foto die getourmenteerde blik, terwijl Jeanne dikwijls lacht of binnenpretjes lijkt te hebben, alsof ze iemand voor de gek houdt. Wat!?

Voor mij is dit 3x Jeanne, met tussenposes van telkens ongeveer 20 jaar:

Afbeelding 9: Jeanne resp. omstreeks 1925? (50j. oud), tweede helft jaren 40? (+70j.) en in 1962 (87j.)

Bedenk ook dat het rond 1925 was dat Yvonne's toekomstige schoonouders bij de eerste kennismaking moeder Jeanne aanzagen als hun toekomstige schoondochter.

(6) Tenslotte: in september 2019 publiceert Jean-Marie Robine (verbonden aan het ministerie van Volksgezondheid, en een van de "ondervragers" van madame Calment) in "The Journals of Gerontology" een krachtige reactie op de aantijgingen van fraude. Hij citeert o.a. uit een artikel in een lokale krant uit 1934, waarin te lezen staat dat de begrafenis van madame Yvonne Calment werd bijgewoond door een grote menigte. Het moet voor de valse Yvonne niet gemakkelijk geweest zijn om la foule om de tuin te leiden. Een begrafenis in intieme kring ware een veiligere keuze geweest. Robine toont ook een document waarin de vader van Jeanne op 15 maart van het jaar onzes Heren 1926 al zijn bezittingen aan zijn kinderen schenkt in ruil voor een lijfrente van 5000 francs. Daarmee ontliep hij de erfenisbelasting. Daarmee is ook het fiscale argument van de baan.

En nu??

Uitsluitsel over de leeftijd kan gegeven worden door een DNA-analyse van de resten van de persoon in het graf van Jeanne Calment. Dat zou een eind maken aan de huidige discussie. Maar de Franse overheid laat opgravingen alleen toe als er zwaarwichtige redenen voor zijn. En "die zijn er niet". Ik geef hen daarin gelijk.

Jeanne Calment is daarenboven niet zo maar iemand. Zij is een nationaal Frans symbool. In het land van de oudste mens kan het niet slecht leven zijn. De lucht, de wijze van leven, het eten, de fiscale druk, zij kunnen elders niet beter zijn.

Toch moet men ook in Frankrijk beseffen dat, zonder sluitend bewijs van het tegendeel, het geval Jeanne Calment misschien altijd ... (lees verder onder de foto)

Jeanne Calment: een Belga rook je nooit alleen

... controversieel zal zijn. (1992, (C) GettyImages)