Oorspronkelijk gepubliceerd in oktober 2025
Hier komt AI
"Brico en Carrefour kiezen voor AI-muziek in hun winkels" lazen we vandaag op VRT nieuws. De artiesten in België dreigen daardoor een kwart van hun inkomsten te verliezen.
Dat zit zo: wie muziek afspeelt in een openbare plaats, zoals de gerant in zijn supermarkt, de kapper in zijn zaak, de DJ tijdens zijn fuif, gelijk wie, moet auteursrechten betalen aan Sabam, de Belgische auteursrechtenvereniging, gesteld dat de afgespeelde artiest zich bij Sabam heeft aangesloten om zijn of haar belangen te behartigen. Hetzelfde voor teksten, zoals indertijd een bibliotheek mocht ondervinden toen ze een voorleesuurtje organiseerde en het met Sabam aan de stok kreeg. Op school mag het, voorlezen uit een boek, maar als het in de bib gebeurt, dan is dat een openbare plaats en moet de portemonnee worden bovengehaald.
Parameters
"Sabam berekent de tarieven op basis van winkeloppervlakte en het type geluidsinstallatie, maar ook op het aantal klanten en werknemers. In het geval van Brico bijvoorbeeld kan de grootte van de vestigingen variëren van (...) 3.000 tot 5.000 vierkante meter. Sommige filialen zijn nog groter. Met 152 winkels in België alleen zou de factuur dus heel snel heel fors oplopen", aldus VRT Nieuws in hetzelfde artikel. Steven Desloover van auteursrechtenmaatschappij Sabam in De Standaard : “De jaarinkomsten van Sabam uit retailers, horeca en sportclubs lopen makkelijk op tot 56 miljoen aan auteursrechten. Ongeveer 40 procent daarvan wordt uitgekeerd aan Belgische artiesten". Er staat dus 22 miljoen op het spel in Belgenland.
Als iedereen voortaan alleen nog door AI gecreëerde nummers gaat afspelen als achtergrondmuziek, dan is dat dus nefast voor zowel Sabam zelfs als voor de artiesten die het vertegenwoordigt. Steven Desloovere, Head of Music bij Sabam, ziet het nog zo niet gebeuren. "AI-muziek is nogal eentonig en we zien dat er na enkele jaren weer wordt gekozen voor muziek van artiesten van vlees en bloed. Enkel origineel gemaakte muziek kan een uniek emotioneel gevoel geven. Rechtenvrije, generische AI-muziek kan dat niet.” In dat geval is het nog maar een kwestie van tijd vooraleer de dwalenden terugkeren naar de stal.
Maar als dat niet zo? Dan blijven er twee strategieën over. De eerste is een doorslag van bestaande wetgeving: Sabam gaat lobbyen voor een taks op luidsprekers of, waarom niet, op het menselijk oor. Je betaalt nu al voor elk blad dat uit de kopieermachine rolt. Je betaalt ook extra voor de aankoop van een harde schijf of een USB-stick, die immers beschreven kunnen worden met auteursrechtelijk beschermde inhoud. Een taks op het menselijk oor kan daar nog wel bij.
Een tweede strategie bestaat erin dat de huidige facturatie gewoon wordt behouden. In dit geval krijgen ook de AI-adepten een factuur, net zoals de anderen, met als redenering: AI is getraind met het werk van auteurs van vlees en bloed, en voor vlees en bloed moet worden betaald. Dat zal natuurlijk niet zonder slag of stoot worden aanvaard, want het gaat om veel geld. Het zal aan de rechtbank(en) zijn om te oordelen over de geldigheid van deze redenering.
Maar dus: die achtergrondmuziek ...
Hoe onpopulair Sabam ook moge zijn (zoals elke tollenaar), artiesten moeten billijk worden vergoed voor hun creaties, in zoverre die gevraagd worden door het publiek. Ik denk dat iedereen het daar over eens is. Maar achtergrondmuziek is niet meer dan dat: achtergrondmuziek. Er gaat erg weinig verloren als achtergrondmuziek niet meer zou bestaan, of vervangen wordt door "iets anders". Integendeel! Op dit moment (mid-oktober) ligt kerstmis al in de rekken van de supermarkt, en binnenkort is het hek van de dam: dan krijgen we die ergerlijke muziek erbovenop. Het personeel verdient m.i. een premie om die kerstbrol de ganse dag te moeten doorstaan. (Misschien is dit wel de oorsprong van de eindejaarspremie.) Maakt het uit als dit achtergrondgeluid wordt vervangen door andere geluid, of dat het wordt afgeschaft?
AI of niet(s), ik zou er als gerant geen cent aan spenderen.
Haas
"Een haas met menselijke trekken, gekleed als een vriendelijk knuffelbeestje, met gekruiste armen (poten) poserend in een tarweveld", gecreëerd door Gemini. Eerlijk: ik vind het resultaat best mooi en tegelijkertijd ... niet zo geweldig. 't Is te gelikt.
Stand van zaken
AI is onvermijdelijk en haalt de doordeweekse kunstenaar met rasse schreden in, zowel qua vaardigheid als qua inventiviteit. Het is, zoals bij het schaken, nog een kwestie van tijd vooraleer AI de mens voorbijsteekt. De voorbeelden zijn legio.
Wil je een professioneel ogende tekening van een knuffelhaas met menselijke trekjes, die met de armen gekruist in een tarweveld poseert? Zie, daar is ie. Ik vroeg de AI-agent (Gemini) in tweede instantie om een iets ruigere versie, minder gelikt, maar dat lukte moeilijk.
Wil je iets programmeren maar je ziet ertegenop of je weet niet goed hoe? Vraag het aan AI en als het resultaat niet doet wat je wou, praat erover! Tot het goed is. AI is hier al heel goed in en kan de ontwikkeltijd immens verkorten.
Ben je het beu dat jij altijd het verslag moet maken van meetings? AI maakt het verslag automatisch, inclusief de werkpunten. Spaart veel tijd uit en het resultaat mag er zijn.
Wil je een vlot liedje creëren, genre K3, maar je kent niks van muziek? Miguel Wiels keek toe op tv hoe de AI-computer de klus in enkele seconden klaarde. Het klonk niet eens echt slecht, vond hij zelf.
Of wil je de jarige verrassen met een spottend gedicht? Vraag het aan AI en ... dit is duidelijk moeilijker, ik heb het geprobeerd en het resultaat trekt op niet veel. Er was dan ook niemand jarig. Wanneer ik bedank voor de moeite, krijg ik als antwoord: "Ik hoop dat de jarige de humor ervan kan inzien.".
Besluit
We zijn er dus nog niet helemaal, maar er is niets meer tegen te doen. Vandaag is het de achtergrondmuziek en morgen gaat ook de voorgrond eraan. Later zal men spreken over de Grote Verschuiving. Wie gaat nog betalen voor creaties -technologische of artistieke- die instant worden overtroffen door AI, wanneer de oorsprong niet kan worden achterhaald? Alleen voor het allerbeste van de mens zal nog belangstelling zijn.
In eerste instantie is daar niets mis mee. In tweede instantie wel, want op heel lange termijn is het nefast voor de menselijke inventiviteit.
Maar dat is dus voor na ons: het nare besef van overbodig te zijn.
