Oorspronkelijk gepubliceerd in april 2025
Ga recht naar de gevangenis, ga niet langs start
Deel 1
Weer een tenenkrullend interview van Ruth Joos in de "De ochtend" (Radio 1, 17 april 2025). Dit keer met Frédéric Van Leeuw, procureur-generaal van Brussel. De regering is van plan om de pensioenen van de magistraten te beperken en dat schiet in het verkeerde keelgat.
Waarover gaat het precies? Ten eerste, op termijn zou 1 gewerkt jaar ook voor magistraten tellen voor 1 gewerkt jaar. Waardoor er 45 jaar gewerkt zal moeten worden om te kunnen genieten van een volledig pensioen (zoals in de privé zeg maar) in plaats van 36 jaar nu. Daarnaast zou het pensioen voorlopig nog maar gedeeltelijk worden geindexeerd, en de speciale operatie (de perequatie -verhogingen bovenop de index) zou worden afgeschaft. Tot slot zouden de bedragen over enkele decennia, als de meesten van ons al dood zijn, niet langer berekend worden op basis van de laatste 10 (vetst betaalde) dienstjaren, maar op de volledige loopbaan, zoals in de privé.
Als protest tegen deze lawine van onrecht sturen de parketmagistraten een brief naar meer dan 4000 licht gestrafte veroordeelden die hun straf momenteel niet hoeven uit te zitten wegens een gebrek aan plaats in de gevangenissen. Met de eis dat zij zich binnen de 5 dagen aanbieden bij de penitentiaire inrichting met pyama en tandenborstel, om er te gaan zitten. Terwijl er geen plaats is voor hen.
"Vanwaar deze drastische actie?" vraagt Ruth Joos.
Frédéric Van Leeuw legt uit dat de regeringsbeslissing i.v.m. de pensioenen hen stevig raakt en dat zij de politici voor hun verantwoordelijkheid willen stellen. "Vorige legislatuur werd er gestemd om de kleine straffen wel uit te oefenen en nu wordt er gevraagd [monkellach] om dat niet te doen. De magistraten zijn toch wel idealisten, dus dat wij al een tijdje de politieke wereld helpen om de situatie onder controle te krijgen (...). We hebben nu een stock van 4000 dossiers bij de parketten, dat totaal onbeheersbaar zal worden. (...)"
"Stel, ik krijg zo'n brief, moet ik mij dan meteen gaan melden?".
Van Leeuw: "Dan is het aan de gevangenisdirecteur om te zeggen 'nee er is geen plaats', en de gevangenisdirecteur staat onder het gezag van de minister van justitie. (...) Wij willen die verantwoordelijkheid niet nemen."
Als illustratie van die verantwoordelijkheid verwijst de heer Van Leeuw o.a. naar de moord op Julie Van Espen, waarbij de moordenaar op het moment van de feiten eigenlijk in de gevangenis had moeten zitten.
"Als u zegt: ja, dit is eigenlijk de verantwoordelijkheid van de politiek en dat is inderdaad zo, maar dat was het anderhalve week geleden ook al, en toen ging u wel mee, dus dit is toch wel gewoon een drukkingsmiddel omwille van wat er gebeurt met die pensioenen?"
Mijnheer Van Leeuw windt er geen doekjes om. "Dat is gewoon een reactie omwille van wat er gebeurt met die pensioenen. Pas op, er was al afgesproken dat wij die stock [de 4000 dossiers] gingen afbouwen, nu, dat is ook geen verrassing, maar inderdaad en daarom vind ik het belangrijk dat de burger zou weten waarom wij dat doen hee. Met deze hervorming wordt gewoon geraakt aan de magistratuur. (...) 't Is gewoon zeer disproportioneel, gebaseerd op een vergelijking met de privésector die niet standhoudt, de magistraat moet onafhankelijk zijn en daardoor zijn er een aantal voordelen die hij niet heeft. Zelfs een magistraat op pensioen mag geen bijberoep doen!"
Mijnheer Van Leeuw heeft gelijk met dit laatste en wat meer is: magistraten hebben ook geen maaltijdcheques. Zij krijgen zelfs geen thuiswerkvergoeding.
"... en zo het pensioen verminderen zonder de mogelijkheid te hebben om toch wel geld bij te verdienen, om te kunen bijdragen tot de tweede pijler ... er staat geschreven in het regeerakkord dat wij een tweede pijler pas in 2032 zouden kunnen hebben, ik zou 59 jaar zijn, dat is gewoon niet fair!"
(...) "De burger vraagt hier ook in de de app van Radio 1: wat bedraagt het pensioen van een magistraat?"
"De meeste magistraten zitten momenteel aan het maximum pensioen, zoals heel veel mensen, dus hoge ambtenaren enzovoort. Het maximum pensioen is 8000 euh ... ietsjes meer dan 8000 EUR bruto."
"U begrijpt dat mensen nu denken: wat is dan het probleem?"
"Maar het probleem is dat dit pensioen met bijna 30% verminderd zal worden! U gaat dan in de toekomst een magistratuur hebben die niet meer aantrekkelijk zal zijn. (...) Dat is juist het tegenstrijdige, het staat in het regeerakkoord dat het beroep van magistraat gewoon aantrekkelijker gemaakt moet worden en tegelijkertijd wordt geraakt aan het enige voordeel dat de magistraten nog hadden. Men heeft altijd gezegd dat het pensioen van de magistraten een uitgesteld loon is, dus het is eigenlijk niet fair, we zijn er ons allemaal van bewust dat wij een inspanning moeten doen..."
(...) "Eén ding snap ik wel niet in jullie communicatie, u zegt: wij vrezen voor de onafhankelijkheid van de magistratuur in de toekomst. Hoe kan minder pensioen leiden naar gevaar op het verlies van onafhankelijkheid?"
"Het is heel eenvoudig en we zien dat ook met de verschillende politiekers, op 't einde van de carriere als je weet dat je weinig pensioen gaat krijgen, beginnen veel politici andere [monkellach] beroepen te zoeken om bij te verdienen tijdens hun pensioen. Als dat begint bij magistraten dat is een heel groot probleem hee, als zij dan bij bedrijven gaan bellen, of terwijl ze nog magistraat zijn om daarna nog een deftig pensioen te krijgen, dat is een groot probleem."
"Omdat het niet genoeg betaalt, hoor ik dan."
"Omdat die mensen min of meer het niveau willen houden van hun leven terwijl ze werkten. Ons grootste probleem is dat we bij mensen die op een bepaald ogenblik een carriereswitch willen doen, ervaren advocaten enzovoort (...) die mensen gaan wij niet meer krijgen met de maatregelen van de regering."
"Bent u daar zeker van mijnheer Van Leeuw, er is toch ook nog zo iets als 'wat de job zelf inhoudt' en het idealisme waar u daarnet zelf over sprak?"
"Inderdaad maar op een bepaald ogenblik is er wel een grens aan. Als de maatregelen worden toegepast om een volledig pensioen te krijgen (...), dan gaan de mensen in de toekomst moeten beginnen op 27 jaar. Magistratuur is een instapberoep: je hebt eerst ervaring nodig alvorens naar de magistratuur te gaan. De maatregelen van de regering hebben volgens mij daaraan niet gedacht (...)."
Dat laatste zou ons niet verwonderen, maar mijnheer Van Leeuw vergeet te vermelden dat wie op latere leeftijd overstapt naar de magistratuur, voordien ook al een pensioen heeft opgebouwd elders. Wellicht niet het bedrag dat de magistraten krijgen, maar toch. In De Morgen lezen we dat iemand met 10 jaar in de advocatuur + 33 jaar als rechter volgens het huidige systeem bij de pensionering in 2029 het wettelijk vastgelegde maximum krijgt (8377 EUR bruto).
Deel 2
Later op de ochtend heeft Ruth Joos ook nog een gesprek met Robbie D.C., afgevaardigde van de socialistische vakbnd ACOD. (We zien zijn naam nergens gespeld, dus we noemen hem hier gewoon "Robbie"). "Goedemorgen!" zegt Ruth en Robbie valt met de deur in huis.
"Goedemorgen! Alhoewel, laat dat 'goed' er maar vanaf!"
"Ja voor u is het niet zo'n goede morgen ongetwijfeld, er zijn veel verontwaardigde reacties. Ik denk dat u die ook voelt."
"Ja, ik heb mijnheer van Leeuwen daarnet ook gehoord op de radio en ik moet zeggen, de uitspraak van Marie Antoinette "let them eat cake" verbleekt op het moment dat hij op de radio te horen is."
Voor wie niet geheel thuis is in dit deel van de geschiedenis: Marie-Antoinette was een Oostenrijkse prinses die leefde aan het Franse hof, naar verluidt omdat ze getrouwd was met de plaatselijke koning. Geen wonder dus dat ze zich bij voorkeur uitdrukte in het Engels. Zie in dit verband ook o.a. de beroemde uitspraak van Julius Caesar, "The die is thrown", toen hij de Rubicon overstak, of het bijna even beroemde "I am the state" van Lodewijk XIV.
"Wat bedoelt u daarmee?" vraagt Ruth ten behoeve van haar hongerige luisteraars.
"Dat het een man is die duidelijk losstaat van de realiteit in deze maatschappij, wanneer hij meent dat de magistratuur dispropoprtionele gevolgen draagt van een beslissing die genomen wordt door de regering. Iedereen die werkt, draagt gevolgen van die beslissing, iedereen zal langer moeten werken heb ik begrepen, niet alleen de magistratuur, alleen zitten zij in de exceptionele situatie dat zij hun rechterlijke macht als hefboom kunnen gebruiken ten aanzien van deze regering."
Bij nader inzien heeft Robbie dus overschot van gelijk met die "let them eat cake". Het is tegenwoordig de gewoonte om andere bevolkingsgroepen te laten opdraaien voor de eigen onvrede, in de hoop dat zij de nodige druk zullen uitoefenen. De reizigers van de NMBS bijvoorbeeld. Of in dit geval de gevangenen waarvoor geen plaats is.
Wij, onafhankelijke denkers als wij zijn, hebben echter een gesofisticeerd plan opgesteld voor de magistraten. Het maakt hen immuun voor verwijten vanwege de publieke opinie. Als de magistratuur wil dat gevangenisstraffen onder de 5 jaar voortaan daadwerkelijk worden uitgevoerd, dat ze dan voortaan elke keer 5 jaar extra eisen voor al wie voor de rechtbank wordt gedaagd. En aan de rechters zeggen we: ken die extra 5 jaar zonder nadenken toe, vanaf nu! Met een straf van bijvoorbeeld 1 week + 5 jaar, voor een zakdoekdiefstal -men had dat maar niet moeten doen- gaat iedereen recht naar de gevangenis. Dit zet de politici echt in hun hemd! Met als bijkomend voordeel dat er geen brieven meer hoeven te worden verstuurd. Dat is een besparing en met BPost komen ze toch niet tijdig op hun bestemming.