Oorspronkelijk gepubliceerd in 1994

Eindspelmeesters

Beste lezer, gisterenavond was ik tesamen met een zestal andere schakers getuige van een historisch eindspel op het bord van onze voorzitter en onze secretaris, de heren Jos en Johan. Om half twee 's nachts, toen alle andere partijen waren afgelopen en de cafébaas zich opmaakte om de zaak te sluiten, hadden de heren de volgende stelling bereikt.

Stelling 1: De uitgangspositie (zwart aan zet)

Wie denkt dat onze secretaris Johan (met zwart) hier gewonnen spel heeft, om de eenvoudige reden dat hij over een pion beschikt terwijl tegenstander en voorzitter Jos het zonder moet doen, die moet er de "Batsford Chess Endings" (BCE) op naslaan: pion + koning tegen koning alleen is niet zomaar gewonnen, niet voor wit maar ook niet voor zwart. De naar-de-keel-grijpende zettenreeks van onze twee tenoren zal dit bevestigen. Secretaris Johan zet hier voort met...

Stelling 2: 128) ...Ke5!

... en daarmee pikken wij "live" aan in de partij. Wit zit in nesten. Het spel, dat zich aanvankelijk op de f-lijn leek te gaan afspelen, dreigt verlegd te worden naar het centrum, waar de vijandelijke pluspion zowat alle kanten uit kan. Mede opschuiven naar het centrum lijkt voor wit op het eerste gezicht aanlokkelijk -ware het niet dat na een fantasieloze toepassing van deze tactiek in een vorige partij de vijandelijke pion al eens met succes is doorgebroken, zo weet Jos. Maar het zich begeven naar de hoek rechtsonder lijkt al even gevaarlijk gezien de patwendingen waarvoor dit oord gekend is. Is dan de derde en wellicht laatste mogelijkheid -de koning die zich een veldje terugtrekt met behoud van de lijn- de beste? Op het eerste gezicht misschien, ware het niet dat de aandacht van Johan (en ook van diens pion) daarmee des te meer op het promotieveld wordt getrokken. Een moeilijke keuze.

Stelling 3: 129) Kf2

Wit opteert voor de consolidatie van de f-lijn.

Johan verzinkt nu in diep gepeins. Moet hij zijn oorspronkelijk plan -het naar het centrum lokken van de witte koning- tot voltooiing brengen? Of is de tijd rijp voor een aanval op de flank? De stelling is complex en zwart kan zich geen misstap veroorloven.

Stelling 4: 129) ... Ke4

Nog dreigender opzetten kan niet! Doch prompt volgt het witte antwoord:

Stelling 5: 130) Ke2!

Ja, wit neemt de handschoen op! Oog in oog staan de giganten, ongegeneerd elkanders intenties monsterend. Gij zwarte koning, wat beoogt ge, de overgave uwer tegenstander? En gij witte, wat gij? Eén van hen zal de weg moeten ruimen voor de ander maar: dewelke precies? De Batsford Chess Endings (BCE) spreken van oppositie, zetdwang en promotie doch hier, hier in het Wijnhuis volgt wars van modieuze termen het baanbrekende...

Stelling 6: 130) ... f3+!!!

Dit is voorheen nooit op een schaakbord vertoond, dit luidt de doodsklok over de "Batsford Chess Endings" (BCE)! Onze voorzitter kijkt hulpeloos rond maar tevergeefs, het gaat niet meer om "bezet het centrum" of "ontwikkel de paarden", dingen die hij leert aan de jeugd, het gaat om de weerlegging van een vulgaire, brutale pionaanval op het meest edele stuk dat er op het hele bord te vinden is en Jos heeft het begrepen: de witte koning kan hier niet langer blijven staan!

Stelling 7: 131) Kf1

Terug naar de vertrouwde f-lijn, gedwongen doch zeer diep!

Stelling 8: 131) ... Ke3!!

Maar daar is hij weer! Naar de duivel met de "Batsford Chess Endings" (BCE), dit is pas schaken! De toeschouwers zijn niet meer te houden en spuien hun commentaren zonder zich nog om de schakers te bekommeren. Zwart heeft zichzelf in een uiterst voordelige positie gemanoeuvreerd, getuige het feit...

dat de zwarte pion al de hele tijd oprukt, en dat er geen redenen zijn om aan te nemen dat hij daar plots mee gaat ophouden;
dat nu ook de zwarte koning dreigend komt opzetten, en wel via het centrum van het bord, waar hij een ongeëvenaard overzicht heeft over het spel (men kan hem met andere woorden niet zomaar verschalken!);
dat anderzijds, koning Jos zich niet verder meer kan terugtrekken vermits hij de rand van het bord heeft bereikt en achter hem de afgrond gaapt!!! De strategie waarvan Jos zich tot hiertoe bediend heeft -het steeds verder terugtrekken der witte troepen- blijkt m.a.w. niet duurzaam te hebben gewerkt. Indien er niet spoedig uit een ander vaatje getapt wordt, kan de partij wel eens in haar eindfase zijn beland!

Beste schaakliefhebbers, de spanning werd mij hier teveel. Ik heb mij teruggetrokken in het café en heb uitgedronken wat er nog was. Men is mij nadien komen vertellen dat de doos van Pandora niet verder is geopend. Beducht voor consequenties die -zo fluistert men- de schaaksport zelf in het gedrang dreigden te brengen, hebben beide heren mekaar kort na deze gebeurtenissen de hand gedrukt en zich neergelegd bij remise.

Ik kan dit niet goedkeuren. Met een vrijpion op de derde rij legt men zich mijns inziens niet neer bij remise. Ik vind het spijtig voor de schaaksport in het algemeen en de Geelse in het bijzonder dat Johan eerst een tipje van de sluier oplicht en het vervolgens terug op zijn plaats legt. Ik noem dit een niet goed te praten gebrek aan strijdlust en daarmee basta.